Pedagogika waldorfska (pedagogika Rudolfa Steinera) – pedagogika, której twórcą był Rudolf Steiner, alternatywna do oficjalnie obowiązującej. Nazwa „waldorfska” pochodzi od pierwszej szkoły dla dzieci robotników Freie Waldorfschule [„Wolna Szkoła Waldorfska”], założonej przez Rudolfa Steinera w 1919 przy fabryce papierosów Waldorf-Astoria w Stuttgarcie, na zaproszenie jej właściciela Emila Molta.
W 2017 roku na świecie było 1092 szkół Waldorf i 1857 przedszkoli Waldorf.
Głównym zadaniem tej pedagogiki jest żywe pielęgnowanie zrozumienia istoty człowieka i jego rozwoju w powiązaniu ze światem i społeczeństwem. Celem zatem jest przede wszystkim wspieranie wszechstronnego rozwoju dziecka, rozumianego jako rozwój trzech sfer: myślenia, uczuć i woli. Charakterystyczne dla pedagogiki waldorfskiej jest przywiązywanie dużej wagi do działań artystycznych (malowanie, rysowanie form, śpiewanie, gra na instrumentach, eurytmia), a także uczenia poprzez praktyczne działanie (prace ręczne, warsztaty – praca z drewnem, pielęgnacja ogrodu). Podkreśla się rolę rytmu w zdrowym kształtowaniu nauczania. Specyfiką szkół waldorfskich jest m.in.: brak ocen; brak podręczników; edukacja zintegrowana na przestrzeni szkoły podstawowej, a nie tylko w młodszych klasach; charakterystyczny rytm dnia.
- Brak ocen
Nauczyciele w szkołach waldorfskich nie mają do dyspozycji systemu ocen. Oznacza to konieczność wypracowania indywidualnych metod motywowania uczniów do pracy oraz informowania zarówno dzieci, jak i ich rodziców o postępach w nauce i zachowaniu. Brak ocen ma służyć rozwojowi u dzieci wewnętrznej motywacji do nauki. Jednocześnie jest on wyrazem charakterystycznego dla pedagogiki Steinera nastawienia na współpracę, a nie rywalizację.
- Brak podręczników
Uczniowie nie korzystają z gotowych podręczników. Nauczyciel sam kształtuje program i nauczanie w oparciu o dwa źródła: wiedzę o rozwoju dziecka i obserwację uczniów. Służy to zindywidualizowaniu kształcenia i rzeczywistym dopasowaniu go do potrzeb rozwojowych konkretnej grupy dzieci.
- Edukacja zintegrowana
Wychowawca uczy większości przedmiotów w ramach tzw. lekcji głównej na przestrzeni całej edukacji w szkole podstawowej, nie tylko w ciągu trzech pierwszych lat. Nauczanie prowadzone jest w systemie tzw. epok. Oznacza to, że przez kilka tygodni (na ogół od dwóch do czterech) dzieci zajmują się jednym przedmiotem, np. matematyką, po czym następuje inna epoka (cykl) i inny temat. Najczęściej spotykanym zarzutem wobec takiego sposobu nauczania jest ryzyko, że uczniowie będą zapominać materiał z danego tematu, jeśli nie będzie on utrwalany w czasie pracy nad innym zagadnieniem. Pedagodzy waldorfscy odrzucają ten zarzut wskazując na wieloletnie doświadczenia szkół waldorfskich z tego typu procesem dydaktycznym. Jednocześnie podkreślają, że system epokowy pozwala na głębokie wniknięcie w omawiane tematy i wielostronne ich opracowanie.
Szkoła waldorfska to alternatywna ścieżka edukacji dziecka. Szkoły waldorfskie w Polsce mają charakter eksperymentalny, dlatego są objęte nadzorem kuratorium oświaty. Filozofia szkoły waldorfskiej zasadniczo różni się od tej, która jest promowana w publicznych szkołach państwowych. Jakie idee przyświecają twórcom szkoły waldorfskiej? Poznaj główne zasady tej alternatywnej edukacji.
· W szkole waldorfskiej nauczyciel ma spełniać funkcję opiekuna i przewodnika dziecka. To nauczyciel powinien dostosować się do kreatywności dziecka, a nie na odwrót
· Można powiedzieć, że w szkole waldorfskiej dziecko jest stawiane w centrum i duży nacisk kładzie się na jego indywidualizm, kreatywność oraz wolność
Szkoła waldorfska – historia
Szkoła waldorfska to dzieło Rudolfa Steinera, który był austriackim filozofem. Rudolf Steiner swoje założenia sformułował na przełomie XIX i XX wieku, a po raz pierwszy zostały one wdrożone w szkole przy zakładach Waldorff-Astoria w Stuttgarcie w 1919 roku. Stąd właśnie wywodzi się nazwa alternatywnej szkoły. Rudolfa Steinera uznaje się za twórcę antropozofii, W kontekście edukacji jej głównym założeniem jest rozwój dziecka, w którym skoki rozwojowe następują co 7 lat. W szkole waldorfskiej nauczyciel ma spełniać rolę opiekuna i przewodnika dziecka. To nauczyciel powinien dostosować się do kreatywności dziecka, a nie na odwrót. Można powiedzieć, że w szkole waldorfskiej dziecko jest stawiane w centrum i duży nacisk kładzie się na jego indywidualizm, kreatywność oraz wolność.
Szkoła waldorfska – indywidualny program nauczania
Cechą charakterystyczną szkoły waldorfskiej, która upodabnia ją do szkoły Montessori jest brak ustandaryzowanego programu nauczania. Dzieci uczęszczające do szkoły waldorfskiej samodzielnie wybierają zajęcia i zadania, których się podejmują. Ponadto mogą pracować w swoim tempie, a rolą nauczyciela jest opieka i pomoc przy zadaniach. Ta zasada ma w dzieciach budzić ciekawość, a także być inspiracją do nowych zainteresowań i pasji.
Szkoła waldorfska – dziecko w centrum
W szkole waldorfskiej dziecko jest postawione w centrum, ale także jest traktowane jako jedna spójna całość. Nauczyciel w szkole waldorfskiej musi zadbać o to, by dziecko rozwijało się poznawczo, artystycznie oraz nabywało umiejętności praktycznych. Jednocześnie nauczyciel wpaja dzieciom ważne dla szkoły waldorfskiej wartości, czyli szacunek, empatię, wolność, odpowiedzialność i niezależność.
Szkoła waldorfska – sztuka i kreatywność
Szkoła waldorfska w dużej mierze opiera się na szeroko pojętej sztuce. Sztuka i kreatywność pojawia się na każdym etapie tej alternatywnej edukacji. Dzieci, które uczęszczają do szkoły waldorfskiej zapoznają się ze sztukami wizualnymi, teatrem, muzyką, rzemiosłem czy poezją. Zajęcia często zaczynają się od jakiejś kreatywnej formy sztuki. Może to być piosenka, wiersz czy opowiadanie. Takie podejście ma sprawiać, że dziecko w pełni angażuje się w zajęcia i podejmowane działania.
Szkoła waldorfska – wyobraźnia
Obok kształcenia kreatywności w szkole waldorfskiej dużą uwagę przykłada się do rozwoju wyobraźni dziecka. Dotyczy to zwłaszcza edukacji w młodszych klasach. Zajęcia w szkole waldorfskiej często opierają się na odgrywaniu ról, zabawie w grupach czy na świeżym powietrzu. Zajęcia są tak prowadzone, aby dziecko miało jak największe szanse na swobodne działanie i rozwijanie wyobraźni.